Trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 30 năm thành lập Khoa Khí tượng Thủy văn và Hải dương học và 59 năm truyền thống đào tạo, cũng đồng thời với sự kiện kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Khí tượng – Thủy văn, sáng ngày 8/11/2025, hội thảo khoa học với chủ đề “Thành tựu và thách thức trong kỷ nguyên chuyển đổi số” đã được đồng tổ chức bởi Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội và Cục Khí tượng – Thủy văn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Hội thảo có sự tham dự của đại diện lãnh đạo Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), lãnh đạo Trường ĐHKHTN, các nhà khoa học thuộc Cục Khí tượng Thủy văn, Viện khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước Quốc gia, Viện Hải văn và Môi trường, Viện nghiên cứu Hải sản, Khoa Khí tượng Thủy văn và Hải dương học – Trường ĐHKHTN, các doanh nghiệp, cơ quan thông tấn báo chí, học viên cao học và sinh viên quan tâm tới hội thảo.
PGS.TS. Trần Quốc Bình, Phó Hiệu trưởng Trường ĐHKHTN phát biểu khai mạc hội thảo.
“Gần 60 năm qua, đặc biệt là từ khi Khoa Khí tượng Thuỷ văn và Hải dương học được thành lập năm 1995, các nhà khoa học của Trường ĐHKHTN nói chung và Khoa Khí tượng Thuỷ văn và Hải dương học nói riêng đã có nhiều đóng góp có giá trị cho sự nghiệp phát triển của khoa học, công nghệ trong lĩnh vực khí tượng học, thuỷ văn học, khoa học biển của Việt Nam” – PGS.TS. Trần Quốc Bình, Phó Hiệu trưởng Trường ĐHKHTN nói.
PGS.TS. Trần Quốc Bình nêu ra một số đóng góp của Khoa Khí tượng Thuỷ văn và Hải dương học như: các mô hình dự báo dài hạn, trung hạn và ngắn hạn, các giải pháp cảnh báo thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, các luận cứ trong nghiên cứu phát triển bền vững không gian biển và hải đảo…, và nhìn nhận: “Khoa Khí tượng Thuỷ văn và Hải dương học đã trở thành người đồng hành tin cậy với các đơn vị của Tổng cục Khí tượng Thuỷ văn, nay là Cục Khí tượng Thuỷ văn trong giải quyết các bài toán lớn và khó của lĩnh vực rất chuyên sâu này”.
TS. Đặng Thanh Mai, Phó Cục trưởng Cục Khí tượng Thuỷ văn
TS. Đặng Thanh Mai, Phó Cục trưởng Cục Khí tượng Thuỷ văn phát biểu, khẳng định sự phát triển của lực lượng chuyên môn ngành khí tượng thuỷ văn Việt Nam luôn gắn liền với quá trình trưởng thành và đóng góp của Khoa Khí tượng Thuỷ văn và Hải dương học, Trường ĐHKHTN - ĐHQGHN.
Theo TS. Đặng Thanh Mai, ngày nay, biến đổi khí hậu đang diễn ra nhanh hơn, cực đoan hơn. Thiên tai không chỉ là thách thức khoa học, mà còn là thách thức đối với sự phát triển bền vững của đất nước. Điều này đòi hỏi ngành khí tượng thuỷ văn phải luôn có nguồn nhân lực chất lượng cao, tư duy đổi mới và khả năng ứng dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt là ứng dụng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo và các công nghệ đáp ứng được nhu cầu chuyển đổi số”.
TS. Trần Ngọc Vĩnh, nghiên cứu viên Đại học Michigan (Hoa Kỳ) đang trình bày báo cáo.
Tại phiên toàn thể, các đại biểu đã nghe TS. Trần Ngọc Vĩnh, nghiên cứu viên Đại học Michigan (Hoa Kỳ) – người vừa đạt Giải thưởng KHCN Quả cầu vàng 2025 trình bày báo cáo “Connectivity in urbanscapes can cause unintended flood impacts from stormwater systems” (Kết nối trong cảnh quan đô thị có thể gây ra ngập lụt không mong muốn từ các hệ thống thoát nước mưa). Đây là đề tài tâm huyết của TS. Trần Ngọc Vĩnh, đã được công bố trên tạp chí Nature Cities, cảnh báo cách tiếp cận thiết kế hệ thống thoát nước hiện tại chưa tối ưu.
Theo TS. Vĩnh, ngập lụt ở các khu vực đô thị xảy ra với tần suất gia tăng trên toàn thế giới, đặt ra những đòi hỏi ngày càng lớn và cấp bách trong việc giảm thiểu và ứng phó để giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt gây ra. TS Vĩnh và nhóm nghiên cứu cho rằng: các giải pháp quản lý cũng như giảm thiểu lũ lụt hiện nay chủ yếu là nâng cấp hệ thống cống thoát nước. Tuy nhiên biện pháp này chỉ mang tính tạm thời, hiệu quả thấp…
Sau phiên toàn thể, hội thảo chia làm 3 tiểu ban chuyên môn, mỗi tiểu ban có 5 báo cáo tiêu biểu được trình bày.
TS. Công Thanh, Khoa Khí tượng Thuỷ văn và Hải dương học đang trình bày báo cáo "Dự báo mưa hạn nội mùa bằng phương pháp trí tuệ nhân tạo".
Tiểu ban 1: Những tiến bộ trong dự báo, cảnh báo thiên tai khí tượng thủy văn
Qua 5 báo cáo được trình bày, có thể thấy sự phát triển mạnh mẽ của nghiên cứu và ứng dụng công nghệ hiện đại trong lĩnh vực khí tượng - thủy văn, đồng thời cho thấy xu hướng hội tụ giữa các hướng nghiên cứu truyền thống với các phương pháp tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, mô hình học sâu và mô hình tích hợp liên ngành. Từ các nghiên cứu về dự báo mưa hạn nội mùa và nhận dạng tự động xoáy thuận nhiệt đới trên biển Đông, chúng ta có thể thấy rõ vai trò của AI, machine learning trong xử lý dữ liệu lớn và nâng cao năng lực trong dự báo khí tượng.
Tiểu ban 2: Tài nguyên và an ninh nguồn nước trong bối cảnh biến đổi khí hậu
Các báo cáo đã thể hiện bước tiến mạnh mẽ của khoa học tài nguyên nước trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Từ nghiên cứu về đảm bảo an ninh nguồn nước trên nền tảng hạ tầng số có thể thấy: Việt Nam đang hình thành từng bước “bản sao số” của các lưu vực sông. Trong khi đó, các mô hình dự báo dòng chảy đến hồ chứa, dự báo lũ trong sông dựa trên sự kết hợp giữa các mô hình vật lý và trí tuệ nhân tạo đã cho thấy tiềm năng to lớn của các mô hình hybrid (lai ghép) trong nâng cao độ chính xác và tính ổn định của dự báo thủy văn.
Tiểu ban 3: Khoa học và công nghệ trong phát triển kinh tế xã hội và giảm thiểu thiên tai ven biển.
Các báo cáo hướng tới một sự hiểu biết sâu sắc hơn về biến động môi trường biển, tác động của các hiện tượng tự nhiên, và ứng dụng công nghệ trong quản lý và khai thác biển, góp phần hỗ trợ phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam.
Hi vọng các vấn đề được trình bày, trao đổi tại hội thảo sẽ tiếp tục được các nhà khoa học nghiên cứu, triển khai, góp phần giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra.
PGS.TS. Nguyễn Tiền Giang, Trưởng Khoa Khí tượng Thuỷ văn và Hải dương học phát biểu tổng kết hội thảo.
Một số hình ảnh tại hội thảo.