Vừa qua, ngày 7/10/2025, Đại học Quốc gia Singapore (NUS) phối hợp với Tổ chức OceanX (Hoa Kỳ) đã chính thức triển khai dự án khảo sát và nghiên cứu khoa học về sinh vật biển đáy sâu tại vùng biển quốc tế thuộc Ấn Độ Dương, nhằm khám phá, phát huy và bảo tồn các giá trị đa dạng sinh học phục vụ phát triển bền vững. Đây là dự án nghiên cứu đại dương quy mô lớn đầu tiên của Singapore kể từ khi Hiệp định về Bảo tồn và Sử dụng bền vững Đa dạng sinh học tại các vùng biển nằm ngoài phạm vi tài phán quốc gia (Hiệp định BBNJ) được Liên Hợp Quốc thông qua.
TS. Nguyễn Thanh Sơn, Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN, là đại diện duy nhất của Việt Nam tham gia cùng 20 nhà khoa học đến từ Singapore, Thái Lan, Indonesia và Fiji trong chuyến khảo sát này.
Nghiên cứu biển sâu, đặc biệt là đa dạng sinh học biển sâu, vẫn còn là hướng nghiên cứu nhiều tiềm năng ở Việt Nam. Việc tham gia dự án lần này không chỉ là cơ hội để chia sẻ chuyên môn, học hỏi kinh nghiệm và mở rộng kết nối với các nhà khoa học quốc tế, mà còn góp phần giúp các nhà khoa học của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đóng vai trò tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu này tại vùng biển Việt Nam.
Đoàn nghiên cứu chụp ảnh trước con tàu OceanXplorer. Ảnh: LKCNHM/OceanX
TS. Nguyễn Thanh Sơn cùng các nhà khoa học NUS và các nhà khoa học đến từ Indonesia, Thái Lan, Fiji trong lễ xuất quân. Ảnh: LKCNHM/OceanX
Chuyến khảo sát được tiến hành trong 24 ngày trên con tàu nghiên cứu khoa học hiện đại OceanXplorer, đến khu vực Monsoon Rise, nơi có chuỗi các ngọn núi ngầm chưa được khám phá khu vực phía đông Ấn Độ Dương. Những ngọn núi ngầm được các nhà khoa học tin rằng đó là những nơi tập trung sự đa dạng sinh học cao ở môi trường đáy đại dương.
Một buổi lễ xuất quân của chuyến khảo sát đã được tổ chức tại Singapore, với sự có mặt của Bộ trưởng Ngoại giao Singapore, các đại diện của các sứ quán các nước có thành viên tham gia, các lãnh đạo và nhà khoa học NUS, các nhà sáng lập và điều hành OceanX.
Trong dự án này, phía NUS sẽ chịu trách nhiệm về khoa học, đơn vị trực tiếp triển khai dự án là Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Lee Kong Chian (LKCNHM) và Viện Khoa học biển Nhiệt đới (TMSI). Giáo sư Peter Ng, trưởng dự án, phát biểu trong buổi lễ xuất quân cho biết chuyến thám hiểm này vừa là một bước đột phá khoa học, vừa là một cột mốc quan trọng trong khu vực. Nó tăng cường năng lực nghiên cứu biển sâu của NUS, thúc đẩy hợp tác trong khối ASEAN và định vị Singapore như một trung tâm khoa học biển quốc tế.
Giáo sư Peter Ng, NUS, trưởng dự án, phát biểu tại buổi lễ xuất quân. Ảnh: LKCNHM/OceanX
Phía Tổ chức OceanX cung cấp con tàu khoa học tối tân OceanXplorer, được mệnh danh là một phòng thí nghiệm nổi, đồng thời là một studio sản xuất phim, và là một tàu thám hiểm biển sâu. Tàu OceanXplorer dài 87 m, gồm phòng thí nghiệm DNA, một thiết bị lặn điều khiển từ xa (ROV) có thể lặn sâu tối đa 6000 m, 2 tàu ngầm cỡ nhỏ lặn sâu tối đa 1000 m và nhiều thiết bị đo đạc các chỉ số đại dương, tạo bản đồ 3D đáy biển… OceanX cũng sẽ sản xuất phim tài liệu để đưa những khám phá khoa học đến với đại chúng.
Đặc biệt, OceanX sẽ tổ chức một buổi truyền hình trực tiếp tại nền tảng Youtube (https://www.youtube.com/live/6ykO7ClNbQc) từ tàu OceanXplorer trên Ấn Độ Dương vào 18:30 Thứ Sáu, ngày 24/10/2025 (giờ Việt Nam).
Cùng tham gia chuyến nghiên cứu này có sự tham gia của TS. Conni M. Sidabalok từ Indonesia. Đây cũng là dịp đầu tiên cả 3 tác giả của bài báo công bố loài bọ biển Bathynomus vaderi Ng, Sidabalok & Nguyen, 2025 cùng hội ngộ tại Singapore.
GS. Peter Ng, TS. Conni M. Sidabalok và TS. Nguyễn Thanh Sơn - các tác giả của bài báo công bố loài bọ biển Bathynomus vaderi (Ng, Sidabalok & Nguyen, 2025) cùng hội ngộ tại sự kiện này
Thiết bị lặn điều khiển từ xa (ROV) Argus, có khả năng lặn sâu 6000 m, thu thập mẫu vật và dữ liệu từ độ sâu mà con người khó có thể tới được. Ảnh: OceanX
Giám đốc Đại học Quốc gia Singapore, GS. Tan Eng Chye tham quan buồng điều khiển ROV trên tàu OceanXplorer (Ảnh: LKCNHM/OceanX)
TS. Nguyễn Thanh Sơn cùng các nhà khoa học tìm mẫu vật giáp xác thu được từ các bẫy mồi đặt dưới đáy biển. (Ảnh: LKCNHM/OceanX)
Bên trong một phòng nghiên cứu của tàu OceanXplorer (Ảnh: LKCNHM/OceanX)